1. Ai që më është zhdukur nga kujtesa njëlloj siç fshihen copëza të kapura në një rrotull filmi fill pasi
hap gabimisht aparatin fotografik, është çasti kur Mami më shpjegoi ç’është
vdekja. Pa mundur ta shtynte më tepër atë bisedë, për shkak të këmbënguljeve të
mia që të më thoshte se ku ndodhej prej ca kohesh Gjyshja, Mamit iu desh të më
njihte me misterin më të madh që shijojnë njerëzit gjatë jetës. Mendja ime e
lidh atë episod me një zonë pa kurrfarë veçantie të lagjes sonë dhe me aromën e
pangatërrueshme të pranverës në Bukuresht; me erën e freskët, me ritmin disi më
të ngadaltë të hapave të kalimtarëve, me hijet e vizatuara mbi asfalt nga drita
e diellit që përshkohet mes degëve, dhe me shirat e shkurtër, të beftë e të
furishëm. Mënyra se si Mami e përktheu vdekjen në një të folme të cilën unë
mund ta kuptoja, tani më është bërë krejt e panjohur, por mbetet e qartë se,
kur isha rreth katër vjeç, nisa të mësohesha me mendimin e Botës Tjetër dhe me
jetën e atjeshme të njerëzve që ikin së këtejmi e nuk kthehen më. Më vonë e
lidhja edhe me qetësinë e varrezës, ku shkonim çdo të diel, para dreke. Varre
të ndryshëm, prej çimentoje a mermeri, lule të freskëta a të thara, kandilë të
ndezur a të fikur nga era, aroma e temjanit, kurora plot fjongo që më
ngjethnin, sepse atje ‘sapo ishte
groposur dikush’. Pasi nisa të lexoja, e kisha kënaqësi të mësoja emrat dhe
vitet sa kishin jetuar ata që preheshin atje, afër Gjyshes. Deri atëhere i
pyesja prindërit se ‘çfarë shkruhet e sa
kanë jetuar’, duke i detyruar të bëjnë mbledhje e zbritje. Se çfarë kam
bërë në ata katër vitet kur nuk dija asgjë për vdekjen, më faniten në kujtesë
në trajtën e ca copëzave tejet të shkurtra, si të prera nga një film, pa lidhje
mesveti.
